1 op de 7 vrouwen krijgt borstkanker. De meeste vrouwen zijn tussen de vijftig en vijfenzeventig jaar als ze deze ingrijpende diagnose krijgen. Maar ook vrouwen die jonger of ouder zijn, worden ermee geconfronteerd. Marissa Cloos, oncoloog bij het GHZ: “Ik kan het niet vaak genoeg zeggen: zie of voel je een verandering aan je borsten, ga direct naar de huisarts. Ook bij twijfel. En denk niet: ik kijk het wel een maand of drie aan. Want hoe eerder een diagnose is gesteld, hoe beter.”
Het is ‘Oktober borstkankermaand’. Een maand waarin ‘wij Nederlanders’ stilstaan bij deze vorm van kanker, die in ons land jaarlijks ruim 17.000 vrouwen treft. Ondertussen slaan de ziekenhuizen in Nederland het héle jaar door de handen ineen om de best mogelijke borstkankerzorg te bieden. Zo ook het Groene Hart Ziekenhuis (GHZ). Mammachirurg Eugenie Linthorst en internist-oncoloog Marissa Cloos over het belang van vroegtijdige diagnose, de impact van deze ziekte en de verbeterde perspectieven die er dankzij intensieve samenwerking tussen ziekenhuizen zijn.
Bezorgdheid, berusting, angst, onzekerheid en bij vlagen misschien zelfs paniek. Het zijn onder andere dit soort gevoelens die veel vrouwen ervaren nadat ze de diagnose borstkanker krijgen. En niet alleen de vrouwen zelf worden erdoor overvallen, hun geliefden ook. Marissa: “Borstkanker is een ziekte waarvan veel vrouwen gelukkig genezen. Toch is de schrik bij het horen van de diagnose natuurlijk groot. Het is de diagnose waarvan je hoopt dat je ‘m nooit krijgt. Ook al is de verwachting dat je beter wordt, de behandeling is hoe dan ook heftig. En ook na een behandeling kun je nog last hebben van bijwerkingen. Denk aan vermoeidheidsklachten, concentratiestoornissen, gewichtstoename, een verlaagd libido en spier- en gewrichtsklachten. Na de behandeling is het voor een patiënt vaak dus nog niet klaar. Óók niet als het haar niet uit is gevallen of als het weer terug is gegroeid. Als specialisten en als maatschappij moeten we daar meer aandacht voor hebben.”
Kanker is de diagnose waarvan je hoopt dat je ‘m nooit krijgt
De ‘borstkankerbus’ is inmiddels een begrip geworden in Nederland. Eens in de twee jaar krijgen vrouwen van tussen de vijftig en vijfenzeventig jaar een uitnodiging om mee te doen aan het bevolkingsonderzoek borstkanker. Marissa: “Het grootste deel van de patiënten met borstkanker is boven de vijftig. Mede daarom is het bevolkingsonderzoek op deze groep gericht. Als vrouwen onder de vijftig een afwijking voelen of zien, is hun eerste gezonde reflex vaak: het zal wel niets zijn. En gelukkig ís het meestal ook niets ernstigs. Maar je kunt dit beter direct laten bevestigen door de huisarts, dan er nog een paar weken of maanden mee rond te lopen. Hetzelfde geldt voor vrouwen boven de vijfenzeventig jaar. Ook dan kun je borstkanker krijgen. Ga dus altijd naar je huisarts als je iets afwijkends ervaart. De meeste vrouwen met borstkanker worden beter, maar het is wel belangrijk dat je er op tijd bij bent.”
En dan is daar toch die verpletterende diagnose: borstkanker. Eugenie: “Als een vrouw deze diagnose krijgt, stort haar wereld gevoelsmatig in. Voor kortere of langere tijd. Vanwege de impact van deze diagnose, bestaat de behandeling uit meer dan alleen het geven van bijvoorbeeld chemotherapie of het operatief verwijderen van een tumor. We kijken heel goed naar wat een patiënt zelf aankan en wil. Alle voors en tegens wegen we zorgvuldig tegen elkaar af. Dat doen we met specialisten binnen het GHZ, met specialisten van andere ziekenhuizen én met de patiënt zelf. Iedere behandeling is maatwerk. We houden bijvoorbeeld rekening met de leeftijd van de patiënt, de medische voorgeschiedenis, het type tumor en met hoe de patiënt zelf tegen een behandeling aankijkt.”
Het betrekken van de patiënt bij het traject, begint met goede voorlichting. Eugenie: “Door onze patiënten goed uit te leggen wat de winst is van een behandeling en wat de mogelijke bijwerkingen zijn, nemen we de patiënt mee in de behandelkeuzes. Samen komen we dan tot het meest passende behandeltraject.” Marissa: “Laatst besprak ik bijvoorbeeld met een patiënt de voor- en nadelen van chemotherapie. Een van de effecten kan zijn dat de zenuwen in de vingers worden aangetast en het gevoel in de vingertoppen minder wordt. Deze patiënte is een gepassioneerd vioolspeelster. De impact van deze bijwerking zou voor haar dus heel groot zijn. Dit is iets wat je serieus meeweegt. We benadrukken daarom dat je als patiënt echt iets van de behandeling mag vinden. Die inbreng hebben we nodig om doelen te stellen en daarbij rekening te houden met wat belangrijk en betekenisvol is voor de patiënt.”
In het contact met de patiënt spelen casemanagers een belangrijke rol. Naast casemanager, zijn zij ook mammacareverpleegkundige. Eugenie: “Casemanagers begeleiden de patiënten vanaf dag één en coördineren het behandeltraject. Patiënten kunnen altijd bij hen terecht als ze hun zorgen willen delen of als zij vragen hebben. Voor patiënten is het fijn als ze steeds hetzelfde gezicht zien. Samen met andere deskundigen van het GHZ en van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) vormen ze een zeer gespecialiseerd team. Iedere week hebben we een gezamenlijk overleg waar specialisten van beide ziekenhuizen bij elkaar komen om de situatie en behandelingen van individuele patiënten te bespreken. In dit team zitten oncologisch en plastisch chirurgen, chirurg-oncologen, internist-oncologen, gespecialiseerd verpleegkundigen, een nucleair geneeskundig casemanager, een bestralingsarts, een patholoog en een radioloog. Daarnaast werken we ook intensief samen met onder andere het Regionaal Oncologienetwerk West (OncoWest).”
Dankzij de samenwerking tussen ziekenhuizen, hebben veel vrouwen met borstkanker een beter perspectief
Dankzij de samenwerkingsverbanden is de kwaliteit van de oncologische zorg in Nederland heel hoog. Eugenie: “Door intensief samen te werken kunnen we heel snel een zorgplan opstellen, maar we kunnen bijvoorbeeld ook samen studies doen en deze in hoog tempo afronden. Het helpt enorm dat er maatschappelijk veel aandacht is voor borstkanker. Meer aandacht leidt tot meer onderzoek en daarmee tot fors meer behandelmogelijkheden. Hierdoor is voor veel vrouwen ook het perspectief beter geworden.”
