Wereld Astma Dag. Een mooie dag om stil te staan bij deze helaas veelvoorkomende longziekte. Zo’n 640.000 mensen in Nederland hebben hier klachten van. Denk aan piepen, kortademigheid, hoesten en een beklemmend gevoel op de borst.
De klachten ontstaan vaak in reactie op bepaalde prikkels. De ziekte is niet te genezen, maar in de meeste gevallen wel heel goed onder controle te houden. Meestal gebeurt dit met saneringsadviezen in combinatie met inhalatiemedicatie (pufjes). Deze eerste behandeling wordt bijna altijd door de huisarts ingezet. Bij de huisarts kan vaak ook een eerste longfunctieonderzoek worden gedaan. In de meeste gevallen kan de patiënt onder controle van de huisarts blijven. Maar als de klachten ondanks medicatie moeilijk onder controle te houden zijn, spreken we over ernstig astma. En dan kan het zijn dat je daarvoor in het ziekenhuis terecht komt.
Gelukkig staat de wereld van astma niet stil. Er worden continu nieuwe medicatie en behandelingen ontwikkeld op basis van wereldwijd onderzoek. Hanneke Leroux, verpleegkundig specialist en al 48 jaar werkzaam in het GHZ, weet nog goed hoe het in het begin van haar carrière ging. “Ik weet nog dat de eerste longarts in het ziekenhuis aangenomen werd. Er waren maar twee soorten puffers; andere medicatie was er nog niet. In die tijd werden er gemiddeld twee keer per week mensen opgenomen met een status astmaticus: een ernstige longaanval waarbij men zelfs soms naar de IC moest.''
''Dankzij de goede therapie en alle ontwikkelingen van nu komt dat gelukkig bijna niet meer voor. Je kunt nu op meerdere mechanismen ingrijpen en er zijn meerdere behandelingen mogelijk. Want wat voor de een werkt, kan bij de ander geen effect hebben. Ook voor specifieke doelgroepen, zoals zwangere vrouwen met astma, zijn er tegenwoordig genoeg veilige opties. Het is echt maatwerk.”
De toekomst van een patiënt met ernstig astma ziet er een stuk rooskleuriger uit dan tien jaar geleden.
Om te bepalen waar de astmaklachten vandaan komen gaan onze longverpleegkundigen ook op huisbezoek. Daar bekijken ze of er thuis prikkels zijn waar mensen op kunnen reageren. Je kunt hierbij denken aan het hebben van huisdieren, veel stof in huis, vocht in de woning of rokende huisgenoten. Als alle prikkels zoveel mogelijk zijn weggehaald en de reguliere inhalatiemedicatie niet (voldoende) werkt, dan hebben we sinds ruim tien jaar nog een optie: biologicals. Dit zijn medicijnen die gedeeltelijk of geheel uit dierlijk of menselijk eiwit bestaan, hier heb je verschillende soorten in. Ze remmen de werking van ontstekingseiwitten of afweercellen in het lichaam bij ernstig astma.
Biologicals kunnen echt een wereld van verschil maken voor erg zieke patiënten. Longarts Yordi van Dooren: “Voordat we biologicals hadden, werden deze patiënten met prednison behandeld, met alle nadelige bijwerkingen van dien. Voor een selecte groep patiënten met ernstig astma is een biological een wondermiddel. Die mensen krijgen echt hun leven terug. Ook binnen de biologicals zijn er nog volop ontwikkelingen gaande. De toekomst van een patiënt met ernstig astma ziet er nu echt een stuk rooskleuriger uit dan pakweg tien jaar geleden.”
Voordat we met een behandeling met biologicals gaan starten, bespreken we deze patiënten in een MDO. MDO staat voor Multi Disciplinair Overleg; een overleg van deskundigen uit verschillende beroepsgroepen of zorgorganisaties. Zo zitten we in een regionaal MDO waar we met andere gespecialiseerde longartsen, verpleegkundig specialisten en longverpleegkundigen van ziekenhuizen uit de regio en revalidatiecentra de patiënten bespreken waar de reguliere behandelingen niet aanslaan.
Hanneke: “Hier bekijken we alle factoren die van invloed kunnen zijn op het verloop van de astmaklachten. We bespreken samen hoe we de behandeling van bijvoorbeeld biologicals het beste kunnen aanpakken.”
Yordi: “Het is nog relatief nieuw, dus het is goed als we daar met onze gezamenlijke kennis en expertise naar kijken. Voor patiënten die al veel behandelingen hebben geprobeerd, kan dit soms de uitkomst zijn waardoor ze toch een betere kwaliteit van leven krijgen.”
Binnen het GHZ hebben we ook een eigen MDO opgezet, samen met onze allergoloog/immunoloog en een KNO-arts. Yordi: “Er zijn zo veel ontwikkelingen. Wij zijn goed op de hoogte van ons vakgebied, maar zo kunnen we onze kennis nog beter op elkaar afstemmen en zo de best mogelijke zorg geven.”
Hanneke: “Op deze manier komen alle factoren in zicht die mee kunnen spelen in zo’n ziekte. Patiënten weten dat ze besproken worden in dit overleg en vinden het een heel fijn idee dat er nog meer opties zijn als de behandeling niet aanslaat. Ook al komt er niks uit, dan hebben ze toch het gevoel dat er alles aan gedaan wat binnen de mogelijkheden ligt. En daar doen we het voor.”
